Dossier: Rotterdam
drs. L.W. Verhoef
registeraccountant
Kersengaard 13
3962 JR Wijk bij Duurstede

Wijk bij Duurstede, 4 oktober 2014

De gemeenteraad van
gemeente Rotterdam
Postbus 70012
3000 KP Rotterdam

Betreft: Begroting 2015 van gemeente Rotterdam

Geachte Raad,


Voor u als gemeenteraad is de begroting van uw gemeente een uiterst belangrijk document. Op basis van de begroting beslist u over de hoogte van de gemeentelijke belastingen en heffingen en over het wel of niet doorgaan van belangrijke activiteiten. Met de begroting geeft u (al dan niet) toestemming aan het gemeentebestuur tot het uitvoeren van de in de begroting vermelde activiteiten en tot het uitgeven van de daarvoor in de begroting opgenomen gelden. Ook voor de (geïnteresseerde) burgers is de begroting belangrijk. Met de begroting legt u samen met het gemeentebestuur rekening en verantwoording af aan de burgers over de voorgenomen aanwending van de belastingmiddelen. Het is dus erg belangrijk dat de begroting betrouwbare informatie bevat.

De Begroting 2015 van gemeente Rotterdam is misleidend en is nìet betrouwbaar!


Ik doe al enige jaren onderzoek naar jaarrekeningen en begrotingen van gemeenten en provincies. Mijn conclusie is dat de jaarrekeningen en begrotingen van veel gemeenten en provincies onbetrouwbaar en dus misleidend zijn. Wat betreft de jaarrekeningen: ondanks de goedkeurende accountantsverklaringen daarbij die het tegendeel beweren.
Veelal geldt dat voor de presentatie van de baten en de lasten en het saldo daarvan. Het geldt veelal ook voor de presentatie van de financiële positie.
Het geldt ook voor de jaarrekeningen van gemeente Rotterdam. Het geldt ook voor de Begroting 2015 van Rotterdam.


Ik maak bij deze begroting de volgende opmerkingen:


1. In het begrotingsboekwerk wordt gesteld en/of gesuggereerd dat de Begroting 2015 sluit met een saldo van begrote opbrengsten en kosten van € 0 miljoen. Echter, niets is minder waar!


2. Het WERKELIJKE saldo van de begrote opbrengsten en kosten is NADELIG € 185,5 miljoen.

Het werkelijke saldo van de baten en de lasten volgt uit een vermogensvergelijking, d.w.z. het werkelijke saldo van de opbrengsten en de kosten over 2015 is gelijk aan de toename of afname van het Eigen vermogen in 2015.

Uit de vermogensvergelijking (met gegevens van pagina 217-219) volgt:

Eigen vermogen per 31.12.2015:                                        €  766.752.000

Eigen vermogen per 31.12.2014:                                            952.289.000

De Begroting 2015 heeft een NADELIG SALDO van     €  185.537.000


3. Met de gegevens van pagina 217-219 valt ook het verwachte saldo van de opbrengsten en de kosten over 2014 te berekenen.

Uit de vermogensvergelijking volgt:

Eigen vermogen per 31.12.2014:                                        €  952.289.000

Eigen vermogen per 31.12.2013:                                         1.112.760.000

2014: verwacht NADELIG SALDO                                   €  160.471.000


Het gemeentebestuur verwacht dus een nadelig saldo van opbrengsten en kosten over 2014 van € 160,5 miljoen. Was u dat al medegedeeld? Hoe verhoudt dit bedrag zich tot de door u goedgekeurde begroting(swijzigingen)?


Opvallend is dat wat op pagina 219 als totaal van de reserves, i.c. het Eigen vermogen, per 31.12.2013 wordt genoemd, niet overeenkomt met wat de jaarrekening 2013 laat zien. Op pagina 219 van de begroting 2015 staat € 1.112.760.000, in de jaarrekening 2013 staat € 1.028.881.000. Een verschil van € 83.879.000.


4. Met mijn brieven aan u in de afgelopen jaren liet ik u telkens weten dat uw jaarrekeningen eveneens misleidend zijn. Het gemeentebestuur deed het in de jaarrekeningen van de afgelopen zeven jaar (periode 2007-2013) voorkomen of de gemeente in deze periode een voordelig saldo van opbrengsten en kosten had van € 303 miljoen. In werkelijkheid leed de gemeente in deze periode een verlies van € 693 miljoen. Tezamen met het verwachte verlies over 2014 van € 160 miljoen zal de gemeente in de jaren 2007-2014 een verlies hebben geleden van € 853 miljoen.


5. De verliezen van de periode 2007-2014 betekenen dat er dus in deze periode € 853 miljoen meer is uitgegeven dan er werd ontvangen. Deze € 853 miljoen zijn uiteraard geleend bij financiële instellingen. De verliesfinanciering betekent een rentelast van (bij 4% rente) 4% x € 853 miljoen = € 34,1 miljoen. Wanneer u de Begroting 2015 ongewijzigd goedkeurt, stijgen de rentelasten van de komende jaren wat betreft de verliesfinanciering, met 4% x € 186 miljoen = € 7,4 miljoen naar € 41,5 miljoen per jaar.


6. Bovenstaande cijfers krijgen reliëf als men bedenkt dat de opbrengst van de Onroerendezaakbelasting volgens de begroting in 2015 een bedrag zal zijn van € 228 miljoen. Hiervan is de eerste € 41,5 miljoen alleen al nodig voor de rentelasten vanwege de financiering van de verliezen van de jaren 2007-2015.


7. Door de verliezen van de afgelopen jaren is het vermogen (in jaarrekeningtaal: het Eigen vermogen) van de gemeente sterk afgenomen. Wanneer u de begroting 2015 ongewijzigd goedkeurt, zal het vermogen nog verder afnemen. Het vermogen van de gemeente bedroeg per 01.01.2007 € 1.732 miljoen, per 01.01.2010 € 1.504 miljoen, per 31.12.2013 € 1.029 miljoen en zal na de verwachte/begrote verliezen van 2014 en 2015 per 31.12.2015 nog € 683 miljoen bedragen, een afname in de periode 2007-2015 van € 1.049 miljoen, oftewel een afname van 60%. Uit de gegevens op pagina 217-219 blijkt dat het ingezette beleid zal leiden tot verliezen in 2016 van € 97 miljoen, in 2017 van € 65 miljoen en in 2018 van € 16 miljoen, tezamen € 178 miljoen, waardoor het vermogen verder zal afnemen van € 683 per 31.12.2015 miljoen naar € 505 miljoen per 31.12.2018, en waardoor de rentelasten navenant zullen stijgen vanwege de extra verliesfinanciering van dezelfde € 178 miljoen (4% x € 178 miljoen = € 7,1 miljoen).


8. In de begroting komen ongetwijfeld dezelfde fouten voor als die ik reeds signaleerde in de jaarrekeningen van de afgelopen jaren en waarvoor ik u met mijn brieven herhaaldelijk gewaarschuwd heb. Het betekent dat kosten als afschrijvingskosten, personeelskosten en verschillende onderhoudskosten verkeerd in de begroting zijn opgenomen. Het betekent dat wat als financiële positie wordt gepresenteerd, niet de financiële positie is.


9. Door het hele begrotingsboekwerk heen komt heel veel allemaal faliekante ONZIN voor over bijvoorbeeld reserves, voorzieningen, weerstandsvermogen en weerstandscapaciteit, een of ander niet-relevant "EMU-saldo" e.d. Deze nonsens zet de (niet ervaren) gemeenteraadsleden en andere gebruikers geweldig op het verkeerde been. Dit is ook strijdig met de wettelijke voorschriften, i.c. het BBV (Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten), dat in artikel 3 een begroting eist die voor gemeenteraadsleden begrijpelijk is.


10. Volgens de van toepassing zijnde wettelijke bepalingen (i.c. het BBV), die er op de eerste plaats zijn ter bescherming van de gemeenteraadsleden, moet de begroting zodanig gepresenteerd worden dat de lezer, en in het bijzonder IEDER gemeenteraadslid, zich een "verantwoord oordeel" kan vormen over wat er financieel aan de hand is (art 3). De begroting voldoet dus in het geheel niet aan deze eis.

Volgens hetzelfde BBV moet de begroting per onderscheiden programma inzicht geven in:

a. de doelstellingen, in het bijzonder de beoogde maatschappelijke effecten;

b. de wijze waarop ernaar gestreefd zal worden die effecten te bereiken.

U moet zelf beoordelen of u dit (in voldoende mate) in de voorliggende begroting vindt.


Conclusie


Eerst moet het gemeentebestuur de Begroting 2015 opnieuw maken. Pas DAARNA, als alles klopt en volledig, duidelijk en transparant is, kan en mag op verantwoorde wijze over de begroting besloten worden!


Graag was ik u weer van dienst.


Met vriendelijke groet,


L.W. Verhoef