drs. L.W. Verhoef
registeraccountant
Kersengaard 13
3962 JR Wijk bij Duurstede
Wijk bij Duurstede, 8 oktober 2003
Gemeenteraad van
Gemeente Amstelveen
Postbus 4
1180 BA Amstelveen
Betreft: Jaarrekening
2002
Het batig saldo over het jaar 2002 bedraagt € 2,2
miljoen
Aldus de suggestie in uw jaarverslag over
2002
Is deze suggestie juist?
Nee, want in werkelijkheid
was er een tekort van € 7,5 miljoen!!
Dat scheelt dus € 9,7
miljoen
Boekhoudfraude dus!
Geachte Raad,
Voor u als gemeenteraad is de jaarrekening van uw
gemeente een belangrijk document: hiermee legt het college van burgemeester en
wethouders rekening en verantwoording aan u af over het gevoerde (financiële)
beheer en verder is de jaarrekening 2002 voor u een belangrijk ijkmiddel voor de
betrouwbaarheid van de begrotingen 2002 en 2003 en binnenkort de begroting 2004.
Op basis van deze begrotingen beslist u over de hoogte van de gemeentelijke
belastingen en over het wel of niet doorgaan van belangrijke activiteiten. Ook
voor de (geïnteresseerde) burgers is de jaarrekening een belangrijk document:
d.m.v. de jaarrekening legt het gemeentebestuur aan de burgers rekening en
verantwoording af van het gevoerde (financiële) beheer. Het is dus erg
belangrijk dat de jaarrekening en de begroting betrouwbare documenten
zijn.
Is de jaarrekening 2002 van Amstelveen
betrouwbaar? Nee!
Ik ben geïnteresseerd in hoe gemeenten en
provincies hun jaarrekeningen en begrotingen opmaken. Van die jaarrekeningen en
begrotingen klopt, zo is mijn ervaring, in het algemeen niet veel. Ze zitten
boordevol hoogst onjuiste en inconsistente informatie en boordevol
onzin-teksten. Het zijn daarom in het algemeen hoogst onbetrouwbare documenten.
Om die reden is het volstrekt onverantwoord om op basis van deze begrotingen en
jaarrekeningen gemeenten en provincies te besturen en daarover verantwoording af
te leggen.
Ik heb, zoals eerder de jaarrekening 1997, nu ook
de jaarrekeningen 2001 en 2002 van uw gemeente beoordeeld. Ook de jaarrekeningen
2001 en 2002, zo is mijn conclusie, hebben met een jaarrekening, laat staan met
een betrouwbare jaarrekening en dus met een betrouwbaar sturingsmiddel en met
een betrouwbaar verantwoordingsverslag, niets uitstaande. Veel hoogst onjuiste
en vooral onbetrouwbare cijfers en onzin-teksten (vooral waar het gaat over
reserves, en zoiets als "gebonden algemene reserves" en "vrije algemene reserve"
(een onzinonderscheid, want reserves zijn naar hun aard per definitie "vrij"),
een "buffer algemene reserve" (onzin, want een gemeente kan niet failliet
gaan)), waarvan de meesten van u, het kan niet anders, ongetwijfeld weinig
begrepen zullen hebben. Het is uiteraard jammer van alle moeite die aan de
jaarrekening en aan het bestuderen daarvan besteed is.
Ook de jaarrekeningen 2001 en 2002 van Amstelveen
voldoen in de verste verten niet aan de meest elementaire eisen die je aan een
jaarrekening mag stellen: op betrouwbare wijze inzicht geven in de omvang van de
baten en de lasten en het saldo daarvan, en in de omvang en samenstelling van
het vermogen en m.n. van de reserves. De jaarrekeningen voldoen derhalve dus ook
in de verste verten niet aan de wettelijke eisen die gesteld worden bij het
opmaken en vaststellen van de jaarrekening.
Wat betreft de baten en de lasten en het
saldo daarvan, suggereren de rekening en de begeleidende teksten bij uw
jaarrekening 2002 dat het saldo van de baten en de lasten (overeenkomstig wat in
de rekening opgenomen is) een positief bedrag van € 2,2 miljoen is. Niets is
echter minder waar! Bestudering van de jaarrekening leert dat het saldo van
de baten en de lasten in werkelijkheid nadelig € 7,5 miljoen is. En dat is
wel iets anders!
De winst-en-verliesrekening 2001 sloot met een
saldo van € 147.000. In werkelijkheid was er een overschot van € 29,5
miljoen!
Wat mag u als gemeenteraad en wat mogen de
burgers, belastingbetalers en andere belanghebbenden en belangstellenden niet
weten?
Het verschil wordt op de eerste plaats
veroorzaakt doordat er baten en lasten buiten de rekening zijn gelaten.
De toelichting bij de balans maakt duidelijk dat tientallen miljoenen euro's
aan baten en lasten buiten de rekening zijn gelaten. Het betreft tientallen
posten.
Omdat dit de niet deskundige lezers -
wat de meeste gemeenteraadsleden en andere belanghebbenden en belangstellenden
zullen zijn - gemakkelijk ontgaat en hen dus gemakkelijk op het verkeerde been
zet, wordt dit door de voor provincies en gemeenten geldende wettelijke
voorschriften, i.c. de zogenoemde Comptabiliteitsvoorschriften (artikel 27),
uitdrukkelijk verboden. Alle baten en alle lasten moeten in
de rekening worden opgenomen. Als dit, zoals de wet en vaste jurisprudentie
uitdrukkelijk voorschrijven, gedaan was, zou de rekening er uiteraard heel
anders hebben uitgezien.
Aan de jaarrekening valt wel te zien dat
er (delen van) baten en lasten buiten de rekening gelaten zijn, er valt niet of
nauwelijks te zien welke baten- en lastenposten het betreft. Dat betekent dat
alle baten- en lastenposten die in de rekening opgenomen zijn,
verdacht zijn en onjuist kunnen zijn. Dat betekent dat elke
vergelijking tussen begrotingscijfers en rekeningcijfers onmogelijk is
geworden.
Als uw rekening correct zou zijn
opgemaakt, zou de rekening eindigen met het door mij genoemde nadelige saldo van
€ 7,5 miljoen. Het bedrag van € 7,5 miljoen bereken ik op eenvoudige wijze door
het saldo van het eigen vermogen op 31.12.2001 (volgens uw jaarrekening € 154,6
miljoen) af te trekken van het saldo van het eigen vermogen op 31.12.2002
(volgens uw jaarrekening € 147,1 miljoen). Het verschil (i.c. negatief € 7,5
miljoen) is namelijk, hoe je het ook keert of wendt, per definitie gelijk aan
het saldo van de (= alle) baten en de lasten.
Wanneer u alle baten en lasten in de rekening zou
hebben opgenomen, zou deze dus geëindigd zijn met een nadelig saldo van € 7,5
miljoen. Dit uiteraard wel onder de veronderstelling dat alle baten en lasten en
het eigen vermogen in begin- en eindbalans juist bepaald en weergegeven zijn.
Aan de jaarrekeningen van de meeste gemeenten en
provincies en ook aan die van Amstelveen valt echter te ontlenen dat veel baten
en lasten en het eigen vermogen volstrekt onjuist bepaald en dus onjuist
weergegeven zijn.
Aan uw jaarrekening is (ten minste) te ontlenen
dat:
-
een
(onbekend) bedrag van de vaste activa in plaats van aan de debetzijde van de
balans te zijn opgenomen, op één van de posten van de creditzijde van de balans,
in dit geval het eigen vermogen, is afgetrokken. Hierdoor worden de vaste activa
en uiteraard ook het eigen vermogen, i.c. de reserves, voor een te laag en dus
verkeerd bedrag weergegeven. Omdat op deze vaste activa niet wordt afgeschreven,
ontbreekt een (onbekend) bedrag aan afschrijvingslasten in de rekening, waardoor
de kosten van veel activiteiten te laag weergegeven
worden.
-
de
rentelasten in 2002 met een bedrag van € 1.987.000 en in 2001 met een bedrag van
€ 3.781.000 te hoog zijn weergegeven, omdat er voor deze bedragen in de
respectieve rekeningen fictieve rentelasten zijn opgenomen terzake van niet
bestaande schulden.
-
onder het eigen vermogen verschillende bedragen voorkomen die in het
geheel geen reserves zijn, maar verplichtingen. Hierdoor wordt het eigen
vermogen, i.c. de reserves, te hoog en dus verkeerd voorgesteld. Hierdoor worden
ook de baten en de lasten die met deze "reserves" samenhangen, geheel verkeerd
in de rekening weergegeven. Ten minste geldt dit voor de nog niet bestede
geoormerkte rijkssubsidies en diverse
tariefsegalisatierekeningen.
Omdat uw jaarrekening veel belangrijke en
wettelijk voorgeschreven (!) toelichtingen op de reserves en op de voorzieningen
mist (alleen al om deze reden voldoet de jaarrekening niet aan de geldende
wettelijke voorschriften, i.c. de Comptabiliteitsvoorschriften), ontbreekt
voldoende mogelijkheid nader te onderzoeken hoe hard het "reservekarakter" van
de als reserves gepresenteerde bedragen c.q. "voorzieningkarakter" van de als
zodanig gepresenteerde voorzieningen is.
Door deze tekortkomingen in de
presentatie van de vaste activa, de verplichtingen en het eigen vermogen stelt
de jaarrekening ook niet in staat door vermogensvergelijking het werkelijke
saldo van de baten en lasten af te lezen. Kortom, aan de jaarrekening 2002 is
wèl te ontlenen dat het saldo van de baten en de lasten niet het
gesuggereerde bedrag van € 2,2 miljoen is, maar stelt overigens niet in staat te
zien wat dan het saldo van de baten en de lasten wèl is. Hetzelfde geldt voor de
jaarrekening 2001.
Kortom,
de jaarrekening van Amstelveen stelt volstrekt
niet in staat om een oordeel, laat staan een verantwoord oordeel, te vormen over
de financiële positie en over de baten en de lasten en het saldo daarvan. En
daar ging het toch in eerste instantie om! De jaarrekening voldoet alleen daarom
al niet aan belangrijke wettelijke voorschriften. Dat betekent dat de
jaarrekening totaal ongeschikt is als sturings- en verantwoordingsinstrument.
Dat betekent dat u bijvoorbeeld de geïnteresseerde burger, maar, naar ik
aanneem, ook uzelf, belangrijke informatie onthoudt, informatie waar de burger
en uzelf wel degelijk recht op hebben!
Ik denk dat u ervan uit kunt gaan dat ook uw
begroting 2003 en binnenkort de begroting 2004 op dezelfde wijze als de
jaarrekening zijn opgemaakt en dat u die dus, net zoals uw jaarrekening, maar
beter meteen bij het oud papier kunt wegdoen. Wat heb je aan 100-en pagina's
volstrekt onbetrouwbare informatie?
Het is volstrekt onverantwoord om met behulp van
dit soort begrotingen een gemeente te besturen.
Ik denk dat er alle aanleiding is dat u de
jaarrekening 2002 (en de genoemde begrotingen) volledig laat overmaken en dat de
burgers en uzelf een jaarrekening krijgen die wèl betrouwbaar
is.
Ten minste heeft de belangstellende burger, maar
ook uzelf, recht op een antwoord op de volgende vragen:
-
Wat
is het werkelijke saldo van de baten en lasten van de gemeente over
2002?
-
Wat
is de werkelijke omvang van de reserves einde
2002?
In Vrij Nederland van 2 maart
2002 werd onder de titel Gemeenten verbergen miljarden een overzicht
gepubliceerd van de door de 30 grote gemeenten in hun jaarrekeningen 2000
verzwegen miljarden. De 30 grote gemeenten verzwegen ruim ƒ 3,8 miljard. In een
dergelijk overzicht over 2002 zou Amstelveen voorkomen met een verzwegen bedrag
van (per saldo) € 9,7 miljoen. In De Telegraaf van 6 juli 2002
las u Gemeenten verbloemen eigen financiële situatie. Honderden miljoenen
buiten boekhoudingen gehouden. Amstelveen hoort daar dus ook
bij.
De winst-en-verliesrekening over 2001 sloot met
een saldo van € 0,1 miljoen. Het werkelijke saldo was € 29,5 miljoen. Er werd
dus € 29,4 miljoen verzwegen.
De winst-en-verliesrekening over 2002 sluit met
een saldo van € 2,2 miljoen. Het werkelijke saldo is negatief € 7,5 miljoen. Er
werd dus € 9,7 miljoen verzwegen.
Uw reactie te vernemen stel ik op
prijs.
Met vriendelijke groet en
hoogachting,
L.W. Verhoef